In 1840 vestigde Theodor Friedrich Wilhelm Märklin zich in Göppingen. 1856 verkreeg hij het burgerschap en werd kleine zelfstandige. Hij trouwde in 1859 met Caroline Hettich uit Ludwigsburg en besloot op zekere dag zich toe te leggen op het fabriceren van speelgoedkeukentjes. 1859 wordt daarom beschouwd als het jaar van oprichting van Märklin.

In 1866 komt Th. F.W. Märklin echter te overlijden aan de gevolgen van een ongeval, wat zowat het einde betekent voor de nog jonge firma Märklin. Mevr. Märklin gaat alleen door en na een aantal zware jaren nemen de zonen Eugen en Karl het bedrijf in 1888 over. Het leveringsprogramma bestaat uit poppenkeukens en speelgoedkeukens, auto's, schepen, draaimolens, enz., kortom: speelgoed in de ruimste zin van het woord.

Märklin presenteert in 1891 tijdens de voorjaarsbeurs in Leipzig het eerste complete modelspoorsysteem, een locomotief met opwindmotor en losse rails die in de vorm van een acht uitgelegd kunnen worden. Hiervoor werden wel speelgoedtreinen gamaakt, maar niet als een passend geheel. Deze eerste uitgave is de basis van alle volgende schaalgroottes, het begin van de modelspoorwegen.

Al snel volgen modeltreinen die op stoom werken, verhit door spiritus. Märklin komt in 1895 met de eerste elektrische modeltram, wat nogal vreemd is als men weet dat Göppingen pas in 1900 zijn eigen elektriciteitsvoorziening kreeg! De eerste modeltreinen van Märklin hadden allemaal hun manco's met de aandrijving, of het nu op stoom, met opwindveer, of elektrisch ging. De opwindlocomotieven vertrokken met enorme vaart maar na een paar rondjes gaf de veer het al op. De stoomlocomotieven werden zeer heet en waren niet in snelheid regelbaar, wat nogal gevaarlijk kon zijn bij te scherpe bochten. De trein bleef net zolang rijden totdat de spiritus op was. De elektrische treinensets werden aangesloten op de lokale netspanning, meestal 110 of 220 Volt, alleen beveiligd door twee lampweerstanden. Direkt contact met de rails was meestal geen prettige aangelegenheid.

Vanaf 1926 werd de modelspoorbaan een stuk veiliger en beter hanteerbaar toen het 20-volts-systeem op de markt kwam. De catalogus van Märklin stond vol met allerlei speelgoed, afgekeken van de technische vooruitgang in het dagelijkse leven. Stoomlocomotieven, poppenhuizen, keukengerei, draaimolens, auto's, vliegtuigen, schepen en metaalbouwdozen. Ingenieurs in de dop vonden vanaf 1914 spelenderwijs uit wat mechanica, hefboomwerking en overbrenging inhielden.

De meest in het oog springende verandering komt in 1929, de tot dusver in zwart en messing-gekleurde metaalbouwdozen krijgen ook rode, groene en blauwe kleuren. Rond 1950/1960 heeft de metaalbouwdoos in de kinderkamer dezelfde status als de elektrische modeltrein. De onderdelen worden veel gebruikt als entourage voor de spoorbaan in de vorm van bruggen, opritten, kranen en losgoed.

Rondom de eeuwwisseling was de treinbaan maar een klein deel van het totale assortiment. Dat veranderde in 1935 met de introductie van de modelspoorbaan in schaal 00 (1:87). Nu konden de rails ook op een tafel uitgelegd worden. Werd daarvoor alleen de treinbaan tijdens kerst op de grond uitgelegd, nu kon de modeltrein het hele jaar door rijden. Vanaf 1950 heet de schaal H0 (spr: ha-nul). Spoor 0 ging in 1954 uit de produktie. Het tijdperk van de blikken modelspoorbaan leek ten einde. In 1969 starte Märklin met "Het nieuwe spoor 1", dezelfde schaalgrootte als het vroegere spoor 0, zij het met een nieuwe productie-methode.

Het summum van de schaalverkleining werd voorgesteld op de Nürnberger Spielwarenmesse in 1972, spoor Z. Met een schaalgrootte van 1:220 kwam ze meteen in het "Guiness Book of Records". Sinds 1984 produceert Märklin het digitale modelspoor. Tot 80 locomotieven en 256 wissels en/of seinen kunnen nu onafhankelijk in één stroomkring bediend worden. Het is voor een mens onmogelijk om zo'n modelbaan te bedienen, maar de mogelijkheid tot het aansluiten van een PC opent een nieuwe wereld van mogelijkheden.

De terugkeer naar de blikken modeltrein komt in 1994 met de Maxi-trein. Geheel uit blik vervaardigd bevat Maxi de instapmodellen voor Spoor 1, met de charme en nostalgie van de modeltreinen uit de dertiger jaren. Degelijk voor kinderen en een begerenswaardig object voor de volwassen verzamelaar. In 1995 keerde Märklin terug naar haar oorsprong, er werd een replica aangeboden van een poppenwagen en een kinderkeuken.

Vertaald uit:

"Wertanlage Märklin, Das Handbuch Für Sammler und zur Wertanlage"
Augustus Verlag
ISBN 3-8043-0361-7

Foto boven

Bron:Wikipedia.nl

Fabrieksgebouw van de Gebr. Márklin  Cie. GmbH te Göppingen 

Auteur:Tim Dobbelaere

Naar boven